Wodna elektrownia przepływowa usytuowana jest na rzece Kamienna w miejscowości Szklarska Poręba, przy ul. Jeleniogórskiej 2 (droga krajowa nr 3). W 1872 r. Otto Opitz założył nad rzeką Kamienną w Szklarskiej Porębie Średniej fabrykę papy i tektury, a po drugiej stronie szosy jeleniogórskiej wybudował okazałą drewnianą willę w stylu skandynawskim (dziś „Zakopianka”). Zakład zatrudniał około 15 pracowników. Pierwotnie znajdowała się tutaj niewielka siłownia produkująca energię elektryczną dla fabryki papy i ścieru drzewnego z turbiną systemu Francisa, do której wodę doprowadzano rurociągiem stalowym o średnicy 1,10 m. W 1922 roku stary turbozespół zastąpiono nowym, pracującym do dziś o mocy 0,156 MW, składającym się z dwóch turbin Francisa (0,057 MW i 0,099 MW) firmy Briegleb, Hansen Gotha & Co. pracującymi na wspólny generator asynchroniczny produkcji znanej berlińskiej firmy Siemens Schuckert Werke AG (SSW).
22 lutego 1935 r. prywatna siłownia została włączona w ogólnoniemiecką sieć energetyczną. Wówczas zlikwidowano dawne wyposażenie techniczne wytwórni, w części pomieszczeń urządzono rozdzielnię energetyczną, stację transformatorową i pomieszczenia mieszkalne dla personelu elektrowni.
Budynek elektrowni wodnej w Szklarskiej Porębie jest dwukondygnacyjną budowlą dziewięcioosiową krytą dwuspadowym dachem. Obiekt jest do wysokości pierwszej kondygnacji wtórnie otynkowany, a druga kondygnacja jest oszalowana ciemnymi deskami. Od południa przylega do niego spora dwukondygnacyjna przybudówka. Pierwotnie obiekt licowany był ciosami granitu z ceglanymi opaskami okien zwieńczonymi łukiem odcinkowym.
W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w budynku elektrowni urządzono Muzeum Energetyki Jeleniogórskiej. Przed wejściem znajdują się dwie turbiny Francisa i ceramiczny izolator linii energetycznej. W kilku salach prezentowane są przedmioty związane z elektroenergetyką, które funkcjonowały wcześniej w zakładach przemysłowych i energetycznych. Na powierzchni 250 metrów kwadratowych zebrano około 600 urządzeń, aparatów i im podobnych “wynalazków”, które przed laty służyły zarówno energetykom, jak i odbiorcom energii elektrycznej (indywidualnym i przemysłowym). Eksponowane są tutaj różnego rodzaju mierniki, łącznice, liczniki niskiego i wysokiego napięcia, izolatory stacyjne i liniowe, prądnice, generatory, osprzęt instalacyjny, transformatory i przekładniki, przesuwniki fazowe firm Allgemeine Elektrizitäts Gesellschaft (AEG) i Siemens Schuckert Werke AG (SSW) z około 1930 r., adresarka z 1925 r. do drukowania rachunków za energię elektryczną, agregat prądotwórczy z 1912 r., znacznych rozmiarów pełnoolejowy wyłącznik 10 kW z 1935 r. Dużą atrakcją muzeum jest działająca przepływowa elektrownia wodna.
Przemysław Wiater
Muzeum Energetyki Jeleniogórskiej
Szklarska Poręba, ul. Jeleniogórska 2
Czynne w każdą sobotę począwszy od ostatniej soboty czerwca do ostatniej soboty września w godzinach od 10.00 do 15.00.
Istnieje możliwość zwiedzania Muzeum przez zorganizowane grupy po wcześniejszym kontakcie telefonicznym z sekretariatem Oddziału Jeleniogórskiego SEP (>>>link) w godzinach od 9.00 do 13.00 pod nr telefonu 507 048 180.
Wstęp do muzeum jest bezpłatny.
Jak przystało na muzeum, obiekt pokazuje przeszłość. A szkoda, wszak temat odnawialnych i alternatywnych źródeł energii jest jak najbardziej na czasie. Gdyby Tauron chciał, mógłby w tej instytucji, oprócz obecnej ekspozycji, prezentować współczesne możliwości pozyskiwania energii dzięki wodzie. A tak, dysponując dwiema czynnymi turbinami, budynek ogrzewany jest paliwem stałym emitując spaliny.
2020 Redakcja
