2.8 C
Szklarska Poręba
piątek, 29 marca, 2024

“Róbta co chceta, ale się uczta…”

…czyli niezbędna wiedza o naszej małej ojczyźnie.

 

region-regionalizm-regionalność
Propozycja programowa dla szkół w Szklarskiej Porębie

Karkonosze cierpią od lat z powodu braku współczesnej tożsamości regionalnej. I nie zastąpi jej sztuczny import kultury spod Tatr. Przykładów karkonoskiej ‘podhalańszczyzny’ jest niestety moc. Wystarczy rozejrzeć się dookoła. Z drugiej jednak strony trudno się temu zjawisku dziwić. Jest popyt, jest podaż – święte prawo rynku. A dla mieszkańca Ełku, Słupska czy Pyrzyc na południu Polski są góry. A czy to Pieniny, Karkonosze, Bieszczady czy inne Beskidy, to już zupełnie inna sprawa. Szklarska Poręba, Karpacz, Wisełka, Nowy Sącz, Szczawnica, Wetlina, Ustroń lub Muszyna… A czy my, mieszkańcy Karkonoszy, bez problemu odróżniamy Dziwnów od Mielna, Dąbek czy Darłowa?
Uderzmy się w piersi. Liczne Instytucje, Urzędy, Fundacje, Stowarzyszenia, Szkoły i Uczelnie Wyższe czy Media od lat temat regionu czy regionalizmu karkonoskiego traktują niestety marginalnie lub tylko powierzchownie. Brak nam świadomej polityki regionalnej prowadzonej na szczeblu kraju, województwa, powiatu, nie mówiąc o gminach. Tak, staramy się, ale są to działania akcyjne, dorywcze, okazjonalne, bądź w niewielkiej jeszcze skali, choć tym bardziej cenne, że prowadzone oddolnie.
I tutaj chciałbym zaapelować do Dyrektorów szklarskoporębskich szkół, aby rozważyli możliwość wprowadzenia przedmiotu o roboczej nazwie „Dzieje regionu”, nawet w niewielkim wymiarze, choćby jednej tylko godziny lekcyjnej tygodniowo; tak, aby nasi młodzi mieszkańcy wiedzieli kim był karkonoski Duch Gór, walonowie, laboranci, gdzie były tutejsze huty szkła, czym różnił się Hofman od Hauptmannów… Listę tematów można oczywiście w miarę potrzeb zmodyfikować lub rozszerzyć.

Herb Szklarskiej Poręby, drewno, ok. 1935

Proponuję przeprowadzenie cyklu tematycznych lekcji:

1. określenie geograficznego zasięgu Karkonoszy, Gór Izerskich i Kotliny Jeleniogórskiej, klimat, szata roślinna i świat zwierzęcy, mity i legendy o Duchu Gór [możliwość realizacji zajęć w Centrum Edukacji Ekologicznej KPN]

2. Kotlinia Jeleniogórska w Polsce doby piastowskiej; różne formy gospodarki: rolnictwo, kopalnictwo, lokacja Jeleniej Góry, walonowie w Karkonoszach, wyniki badań archeologicznych [możliwość prowadzenia zajęć w Dziale Archeologii Muzeum Karkonoskiego]

3. schyłek Średniowiecza; pod berłem Korony Czeskiej (1392-1526), przejście Śląska pod panowanie czeskie, wojny husyckie w XV w., osadnictwo w Karkonoszach, rozwój hutnictwa szkła w Szklarskiej Porębie i okolicach [możliwość przeprowadzenia zajęć w Domu Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie],

4. okres Odrodzenia; początki panowania austriackiego, rozwój sukiennictwa, górnictwo w Karkonoszach, powstanie nowych osad, kontrreformacja i powstanie kaplicy p.w. św. Wawrzyńca na Śnieżce,

5. wojny śląskie (1740-1763), przejście Śląska pod panowanie Prus, konsekwencje społeczne i gospodarcze zmian politycznych dla Kotliny Jeleniogórskiej w XVIII wieku, laboranci w Karkonoszach,

6. Karkonosze w pierwszej poł. XIX w., wojny napoleońskie i ich skutki, przemiany gospodarcze i społeczne, rozwój przemysłu, powstanie huty „Józefiny” w Szklarskiej Porębie, początki turystyki,

7. Karkonosze od drugiej poł. XIX w. do końca I wojny światowej, rozwój przemysłu, komunikacji i turystyki, połączenia kolejowe Szklarskiej Poręby z Jelenią Górą, Wrocławiem i Berlinem, sanie rogate, początki narciarstwa

8. Karkonosze w latach 1918-1945, rozwój gospodarczy, turystyka i wypoczynek, budowa schronisk, rozwój sportów zimowych: narciarstwo, bobsleje, saneczkarstwo, przygotowania do olimpiady zimowej w 1936 r.,

9. życie artystyczne i literackie w Karkonoszach do 1945 r.; Gerhart Hauptmann, karkonoskie środowisko literackie, kolonia artystyczna w Szklarskiej Porębie, malarze “Młyna św. Łukasza”, propagator ochrony przyrody dr Wilhelm Bölsche,

10. pierwsze lata po II wojnie światowej; zajęcie Kotliny Jeleniogórskiej przez Armię Czerwoną, polscy osadnicy, kształtowanie się polskiej administracji, działalność starosty Wojciecha Tabaki, wysiedlenie ludności niemieckiej,

11. życie kulturalne i artystyczne w Karkonoszach w pierwszych latach po II wojnie światowej; powstanie Teatru im. C. K. Norwida, powołanie Związku Pisarzy Sudeckich, Jan I. Sztaudynger, Wlastimil Hofman, działalność huty szkła “Józefina”-“Julia”,

12. Karkonosze i Kotlina Jeleniogórska od lat 60-tych do 1989 r.; rozwój przemysłu i turystyki, przemiany społeczne i gospodarcze, rozbudowa infrastruktury turystycznej w Karkonoszach, budowa schroniska i obserwatorium meteorologicznego na Śnieżce,

13. Karkonosze dziś i jutro; zmiana roli i znaczenia regionu z peryferyjnego na otwarty, przygraniczny region inicjatyw gospodarczych, działalność Stowarzyszenia Euroregionu “Nysa” [możliwa dyskusja z udziałem zaproszonych działaczy samorządowych i polityków],

14. współczesne życie kulturalne i artystyczne; powrót artystów w Karkonosze, aktywizacja środowisk twórczych: Stowarzyszenie NOWY MŁYN – Kolonia Artystyczna, [możliwa dyskusja z udziałem Z. Frączkiewicza, B. i J. Koneckich, M. Wokana, G. Pawłowskiego, alternatywnie udział w wernisażu sztuki w jeleniogórskiej galerii BWA, Domu Hauptmannów czy MOKSiAL].

 

Jelenia Góra, ul. Pocztowa, Karkonoski Duch Gór, ok. 1930

 

 

    Przemysław Wiater

Poprzedni artykuł
Następny artykuł
- Reklama -

5 KOMENTARZE

  1. A gdzie udzaiał kobiet w historii naszego regionu i miasta? Poza inicjałem imienia w punkcie 14. nie znalazłam żadnego śladu.

    • W pkt. 6 mamy hutę “Józefinę” 🙂 Historia kobiet (ang. herstory) ma niedługą tradycję. Właściwie od ruchu sufrażystek zaczyna się powolna zmiana. Niestety w większości przypadków dostępne źródła pochodzą od mężczyzn, którzy przedstawiali wydarzenia i opisywali świat z męskiego punktu widzenia. Na straży stała kultura. W średniowieczu, kobieta była “drzwiami diabła”. Nawet będąc członkinią elit (bogate i wpływowe rody, czy rodziny królewskie i książęce) nie mogła na ucztach siedzieć pośród osób duchownych. Ciężarne i miesiączkujące były uważane za nieczyste (w tradycji ludowej miesiączka, jako okres mający negatywny wpływ na konstrukcję świata, np. na robienie przetworów, przetrwała w Polsce do lat 80. XX w.). Niemniej byłoby to ciekawe, gdyby zajęcia regionalizmu miały w swym programie ujęcie feministyczne. Mam nawet pewien pomysł, który mógłby bazować nie tyle na przekazach, ile na ogólnie dostępnej wiedzy antropologicznej o roli i miejscu kobiet funkcjonujących w społeczeństwie europejskim na przestrzeni wieków. Nie wiem tylko, czy biskup zaakceptuje.

  2. “Listę tematów można oczywiście w miarę potrzeb zmodyfikować lub rozszerzyć…” Zaproponowany program ma charakter ramowy. Jeżeli zajdzie potrzeba, to jestem w stanie skonstruować program poświęcony kobietom w dziejach Szklarskiej Poręby. Na dziś jednak bardziej interesuje mnie możliwość wprowadzenia programu “Dzieje regionu” do naszych szkół. Zajęcia lekcyjne poprowadzić mogą nauczyciele historii czy nauki o społeczeństwie.

  3. Wierzę mocno, że władze miasta zdecydowanie poprą ten program i wprowadzą do naszych szkół od września tego roku. Nakazuje to zdrowy rozsądek i konieczność krzewienia wśród naszej młodzieży podstawowych wiadomości o miejscu w którym żyje. Pan burmistrz i jego zastepca jako nauczyciele zapewne rozumieją konieczność realizacji tego pomysłu. I oby tylko nie skończyło się … jak zwykle

Skomentuj Przemysław Wiater Anuluj odpowiedź

Napisz swój komentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

Ostatnie publikacje